Auteur: Karl D’haveloose
Tijdens de nationale maaktechnologiebeurs Machineering 2023 bracht het team van Industrialfairs 4 technologiebedrijven samen voor een controversieel debat: ‘Everything you wanted to know about robotization and digitization – but didn’t dare to ask. Karl D’haveloose, panelmaster voor de gelegenheid, legde het management van twee robotleveranciers (Paul Ribus voor Fanuc Benelux, Helmut De Roovere voor Robojob) en twee productiesoftwarebedrijven (Nick Vanden Broecke voor Siemens en Jurgen Chanterie voor AdoptID) een aantal gedurfde vragen voor, terwijl het 60-koppige publiek – management uit maakbedrijven en machinebouw - hun opinie via een online-stemboard kon ventileren. De keuze van het panel was niet toevallig. Telkens ging het over een OEM-technologieleverancier (Fanuc/Siemens) en één van hun belangrijkste integratoren binnen dat marktsegment (Robojob/Adopt ID).
De these: waarom die grote Manufacturing 4.0-achterstand bij kmo-maakbedrijven?
Opvallend toch is dat bedrijven, behorend tot het doelpubliek van Machineering2023 (metaal-en kunststoffenbewerking, machinebouw) met minder dan 50 werknemers, toch wat op hun hoede zijn of minstens de vinger op de knip van de portemonnee houden als het over de uitrol van extra robots/cobots en digitale productietechnologie gaat. We splitsen de these even uit per segment, robotisering en digitalisering.
Robotiseringsissues
België scoort in het algemeen niet slecht als het over robotdensiteit gaat. Op wereldniveau haalt België met 198 robots per 10.000 werknemers een 15e plaats, waar het wereldgemiddelde 148 is. Nipt na Denemarken en Nederland is dat zozo, maar nu ook niet geweldig. Opvallend is dat hoe kleiner de werkreserve (Zuid-Korea, Singapore, Japan,…), hoe hoger de robotiseringsgraad. Maar onderstaande slides van Agoria en PWC uit een recente studie (Alain Wayenberg-Agoria), spreken voor zich.
We doen even het bovenstaande huiswerk voor u qua relevantie voor het debat. 7 op de 10 bedrijven gebruikt robotisering, maar dat zijn in hoofdzaak grote bedrijven. De reden waarom kleinere bedrijven niet of minder robotiseren is de gepercipieerde complexiteit lees falingsrisico, het gebrek aan interne expertise lees afhankelijkheid van de leverancier en het feit dat er teveel met kleine batches gewerkt wordt om een robot te verantwoorden.
Digitaliseringsissues
Net zoals bij robotisering lopen de maakkmo’s sterk achter op productiesoftwaregebied. We hebben het hier dan meer specifiek over toepassingen, zoals MES en PLM, Digital Twin, enz. Wat lezen we over de achterstand bij onderzoekscentra, zoals Flanders Make en proeftuinen MES4SME bijvoorbeeld.
Volgens recente cijfers van Agoria is 1 op de 2 industriële bedrijven digitaal goed geëngageerd. Concreet wil dit zeggen dat ze plannen hebben of er mee bezig zijn. 44% schat in dat digitalisering een grote impact heeft op hun sector, 50% werkt al met externe partners en 55% heeft minstens al 1 verantwoordelijke voor digitale transformatie.
Echter onderstaande grafiek van Flanders Make anno 2021 – een jaar na de start van Covid – geeft een ander beeld. Na alle rumoer over de nood van industriële digitalisering in dergelijke disruptieve omgevingen blijkt het enthousiasme voor de strategische planning van digitalisering te kwakkelen. Bovendien is er nog het statement van Johannes Cottyn, die in de lead voor de proeftuin MES4SME zit. Hij insinueert bijna dat veel maakbedrijven nog in Office Excel werken.
3 vragen aan het publiek: heel veel pertinente nuances en gerichte reacties
Als kapstok voor het panel werden onderstaande 3 multikeuzevragen aan het aanwezige en het online-publiek voorgelegd. We geven ze even mee, ook met de procentuele proporties antwoorden voor uw interpretatie. Verder eindigen we dit artikel met een aantal algemene conclusies. Maar we raden u graag aan om alle leerrijke quote’s, take-aways van de panelleden en nuances hier te herbeleven.
‘Keep it stupid simple’: een grote sluier aan verkeerde percepties bij kosten, ROI en risico’s
Het lijkt misschien contradictorisch om binnen het debat robotisering en digitalisering onder 1 problematiek te behandelen, de brug is echter snel gemaakt. Digital twins maken de link tussen in ons geval de robot en de productiesoftware. De simulaties laten toe om bestaande robotbeschikbaarheid en efficiëntie op voorhand al uit te testen reeds voor de investering, omgekeerd wordt de bestaande installed base veel optimaler benut. De nieuwe productiesoftware maakt het vandaag trouwens mogelijk om op een heel eenvoudige manier en met weinig expertise de robottaken te herprogrammeren, iets wat vroeger voor expertteams was weggelegd.
56% van het aanwezige publiek beweert dat zij concrete stappen ondernomen hebben naar integraties van productiesoftware, waarvan de helft zelfs stelt dat ze in de fase van evaluatie zitten en een nieuw stappenplan vorderen. Robotiseringsplannen zijn echter een ander (achterophinkend) verhaal. 44% overweegt zelfs nog niet om robotisering door te voeren. Bovendien zit 17% nog maar in de denkfase. Concreet heeft 17% minstens zijn eerste robot geïnstalleerd en is 11% bezig met de volgende uitrol.
Wat investeren in MES betreft, zijn de panelleden het er in grote mate over eens dat voor kleine kmo’s een zwaar pakket niet aan te raden is. De meeste vendors bieden een SaaS-systeem aan, waar je als kleine onderneming een aantal applicaties uitkiest om zonder zware investeringen en expertise een aantal processen kleinschalig te gaan monitoren. Het spreekt voor zich dat een bedrijf met 4 CNC-machines geen zware software nodig heeft om uit te rekenen hoe efficiënt het park draait.
De Roovere neemt voorsprong op de stellingname van de achterstand en verwijst naar de teneur van de gesprekken met bezoekers op Machineering2023. De geopolitieke, economische en demografische omgeving in Europa is nog nooit zo ideaal geweest om het betere werk en hogere marges terug te halen naar onze landen. Een hoge graad van digitalisering en robotisering maakt de quantumsprong voor kleine bedrijven nu mogelijk. De Roovere benadrukt wel dat die trein ook maar 1 keer zal voorbijrijden.
Ribus merkt op dat uit de contextvragen blijkt dat voor robotisering en digitalisering vooral het inschatten van de budgetten, het gebrek aan zicht op de onmiddellijke ROI en de afwezigheid van interne expertise de voornaamste afknappers vormen. Weinig mensen beseffen dat de terugverdientijd van een goed aangepakt robotiseringsproject in deze tijden soms al 6 maanden kan bedragen. Er is nog teveel mythe rond robotiseren, het programmeren ervan en de onvoorziene extra complicaties, zoals onderhoud. De andere panelleden beamen dat heel veel robotisering en digitalisering kleinschalig en budgetmatig kan en dat mensen als de dood zijn voor dingen waar intern te weinig expertise voor is. Veel te veel investeerders denken dat ze alles in 1 keer moeten oplossen en zien door de bomen het bos niet meer. Dat zorgt ervoor dat alle plannen en ambities (opnieuw) in de koelkast vliegen.
Vanden Broecke en Chanterie delen trouwens nog het volgende inzicht met ons. Standaard PLM- en MES-software biedt voor 85% van de processen en flows een oplossing, omdat die processen (sales, aankoop, logistiek,…) voor veel bedrijven standaard zijn. Er is echter sprake van een 15 à 20% differentiatie, zeg maar wat jouw activiteit anders maakt dan sectoren en waar er op maat bepaalde zaken moeten aangepast worden. Zij raden hier aan om dan de standaardoplossingen aan te vullen met meer toegankelijke low code-oplossingen en apps, waar het innovatie- of het R&D- team van het bedrijf zelf een aantal specifieke zaken kan bijprogrammeren.
Bij het panel is er wel de consensus dat het de taak van de integrator en de OEM is om de klant duidelijk te maken, dat ze de zaak niet nodeloos ingewikkeld moeten maken. Voor meer dan 80% van de bedrijfsmodellen en activiteiten bestaat er standaard plug-insoftware en -robotica. Meestal willen klanten echter alles in 1 keer oplossen en gooien honderden extra opties in het verhaal. De integrator moet detecteren wat het bedrijf nu en binnen 5 jaar nodig zal hebben en wat prioritair of onmiddellijk nodig is om vandaag het verschil te maken. In het algemeen overschatten talrijke investeerders ook het budgettaire en de complexiteit van een automatiseringsuitrol. ’Keep it stupid simple’ is dus de boodschap.
